|
Karkonosze są największym (36km długości) i najwyższym masywem
górskim w Sudetach i jedynym, którego partie grzbietowe
przekraczając wysokość 1400 m.n.p.m. sięgają powyżej granicy lasu.
Ich najwyższy szczyt, Śnieżka (1603m) jest zarazem najwyższą
kulminacją Sudetów. Są także jedynym pasmem, które posiada cechy
rzeźby wysokogórskiej. Na zachodzie sąsiadują z Górami Izerskimi,
oddzielone od nich Przełęczą Szklarską i dolinami Kamiennej,
Mielnicy, Mumlawy i Izery. Na wschodzie Przełęcz Lubawska oddziela
je od Gór Kamiennych, Vranich i Javorich Hor. Granicę pn. tworzy
próg tektoniczny na linii od Piechowic po Kowary, w części biegnie
ona podnóżem Grzbietu Lasockiego, który przez Przełęcz Kowarską
łączy Karkonosze z Rudawami Janowickimi. Granice pd. stanowi umowna
linia prowadząca przez miejscowości Iilemnice, Vrchlabi, Mlade Buky.
Karkonosze zajmują powierzchnię 650 km2 biegnąca głównym grzbietem
granica dzieli je na dwie nierówne części z których mniejsza,
północna o pow. 185 km2 (28%) leży na terenie Polski. Polska część
Karkonoszy należy do dorzecza Odry i zlewiska Morza Bałtyckiego,
czeska do dorzecza Łaby wpływającej do Morza Północnego. Karkonosze
stanowią część jednostki geologicznej zwanej masywem obejmującej
nadto część Gór Izerskich, Kotlinę Jeleniogórską i część Rudaw
Janowickich. Jej centralną część tworzy intruzja granitowa, powstała
w okresie górnokarbońskim ok. 320 mln lat temu. Otaczają ją skały
metamorficzne.
Na kontakcie z granitem skały te uległy przeobrażeniom, w wyniku
czego powstały odporne hornfelsy, z których zbudowany jest m.in.
Czarny Grzbiet ze Śnieżką. Cała ta strefa jest okruszcowana, a
spotykane w niej złoto, srebro, ołów, miedź, żelazo i uran były
obiektem działalności górniczej. Granit, podstawowy budulec
Karkonoszy, występuje w kilku odmianach: porfirowaty, równoziarnisty
i aplitowy. Spękania w granicie nadają mu charakterystyczną kwadrową
oddzielność, wpływającą na proces wietrzenia i kształt form
skalnych. Trwający ponad 200 mln. lat proces erozji doprowadził do
przemodelowania powierzchni granitowej. W połowie trzeciorzędu,
30-20 mln. lat temu Prakarkonosze stanowiły falistą równinę
przypominającą dzisiejszą Kotlinę Jeleniogórską. Ruchy górotwórcze w
orogenerezie alpejskiej (20-2 mln. lat temu) spowodowały blokowe
wypiętrzenie Karkonoszy. Bloki te zostały rozcięte dolinami rzek i
potoków, a spod usuniętej zwietrzeliny wypreparowane zostały
charakterystyczne dla krajobrazu skałki. W okresie ostatnich 2 mln.
lat kolejne oziębienia klimatu spowodowały kilkakrotne zlodowacenia.
Dziełem lodowców są jedyne w Sudetach kotły, moreny i stawy
polodowcowe.
Klimat Karkonoszy cechuje się zmiennością pogody, wysoką
wilgotnością powietrza, znacznym zachmurzeniem i dużymi opadami.
Pokrywa śnieżna utrzymuje się często przez siedem miesięcy. Świat
roślin i zwierząt podobny jest do innych partii Sudetów. Występuje
tu ok. 1300 gatunków roślin, wśród nich 27 endemicznych. Ze zwierząt
spotyka się jelenie, sarny, muflony, dziki, lisy i borsuki.
Walory turystyczne Karkonoszy od wielu lat doceniane są przez
miłośników górskich wycieczek i zwolenników aktywnego wypoczynku, a
miejscowości takie jak Karpacz czy Szklarska Poręba cieszą się
ogromną popularnością wśród turystów polskich jak i zagranicznych. W
miejscowościach tych znajdują się liczne i
pensjonaty oferujące miejsca noclegowe o różnych standardach. |
